Iστορίες Γνώσης και Πάθους
Το γερμανικό αστέρι στη Ρεμς έχει σημειώσει μερικούς από τους μεγαλύτερους θριάμβους του.
Ο LJK Setright υψώνει το ποτήρι του στη μνήμη των αγώνων της Ρεμς
Ο δρόμος προχωρεί μακρύς και ευθύς στα λιβάδια της Μάρνης. Τα λάστιχα γατζώνουν την
άσφαλτο, καθώς το αυτοκίνητο βγαίνει από τη φουρκέτα. Το πεντάλ του γκαζιού βυθίζεται με
θόρυβο. Σε ένα στιγμιαίο παροξυσμό, η ταχύτητα φτάνει στο όριο της πρώτης ταχύτητας, στα
130 χλμ./ώρα. Με τη 2η το αυτοκίνητο τινάζεται στα 160 χλμ./ώρα και η 3η μεταφέρει την
ένταση στα 215. Κάθε αλλαγή ακούγεται στιγμιαία, αλλά κάθε επόμενη ταχύτητα δίνει ακόμα
περισσότερα χιλιόμετρα, και η 4η ανεβάζει το ρυθμό μέχρι τα 250 χλμ./ώρα. Τώρα, είναι η
σειρά της 5ης, μιας σπάνιας πολυτέλειας που δημιουργεί ένα μικρό πρόβλημα άνεσης: το
ρεύμα του αέρα πλέον δεν απομακρύνεται αποτελεσματικά από το μικροσκοπικό παρμπρίζ, αλλά
χαστουκίζει το πρόσωπο του οδηγού, παραμορφώνοντας τα μάγουλα προς τα πίσω σε μια
περίεργη γκριμάτσα, που σταματά ξεχειλίζοντας στο σφιχτά δεμένο ύφασμα του κράνους. Ο
δρόμος ανεβαίνει και κατεβαίνει ξανά αποκαλύπτοντας την είσοδο μιας άλλης στροφής και την
ανάγκη να περιοριστεί η ταχύτητα στα 305 χλμ./ώρα.
Είμαστε στο γαλλικό Γκραν Πρι στη Ρεμς, το 1939, μέσα σε μια Μερτσέντες V12, της οποίας ο
κινητήρας με τους διπλούς υπερσυμπιεστές ρουφά ένα λίτρο αλκοόλη, ασετόν, νιτροβενζόλιο
και άλλα ευγενή υγρά, για κάθε χιλιόμετρο που διανύει το αυτοκίνητο, παρέχοντας 480
ίππους στον Χέρμαν Λανγκ, το μηχανικό της θρυλικής ομάδας, που γνωρίζει ακριβώς πόσο
περισσότερο σκληρή μεταχείριση αντέχουν τα αυτοκίνητα, πέρα από το όριο που οι υπόλοιποι
οδηγοί είναι επιφυλακτικοί να ξεπεράσουν, όμως, το φτάνει ο πιο γρήγορος και πιο άγριος
οδηγός του κόσμου, κάνοντας το γύρο σε χρόνο που δεν θα ξεπεραστεί για τα επόμενα 12
χρόνια.
Αυτή ήταν, πάντα, μια γρήγορη πίστα, που χρωστούσε την τριγωνική διάταξή της στη συνταγή
του παλιού καλού καιρού, με τις αληθινές πίστες για αληθινά αυτοκίνητα σε πραγματικούς
δρόμους. Η διάταξη ήταν γνώριμη από το Λε Μαν μέχρι τις Συρακούσες. Εγκαταλείπουμε την
πόλη από έναν κεντρικό δρόμο, στρίβουμε και διασχίζουμε την εξοχή από δευτερεύοντες
δρόμους, συναντούμε την επόμενη κύρια αρτηρία και επιστρέφουμε στην πόλη συναντώντας, με
λίγη τύχη, το δρόμο από τον οποίο ξεκινήσαμε και ξαναμπαίνοντας σε αυτόν με μια κλειστή
στροφή σαν φουρκέτα. Στη Ρεμς, η αφετηρία ήταν σε ένα κεντρικό δρόμο που άφηνε την πόλη
οδηγώντας δυτικά μέσα από τα χωριά Θριλουά και Γκε. Στο κέντρο του δεύτερου χωριού, η
κατεύθυνση άλλαζε με μια δεξιά στροφή προς το βορρά, η οποία οδηγούσε σε ένα
στριφογυριστό δρομάκι, που ανεβοκατέβαινε τους λόφους διασχίζοντας την ύπαιθρο και
κατέληγε σε μια διασταύρωση με τον Ν31, τον κύριο δρόμο που συνέδεε τη Σουασόν με τη
Ρεμς. Στροφή δεξιά, λοιπόν και εδώ, για να ακολουθήσουμε μια μεγάλη γρήγορη ευθεία, στην
οποία οι τόνοι των κινητήρων ανέβαιναν συνεχώς, όταν τα αυτοκίνητα ανηφόριζαν και
κατηφόριζαν τις πλαγιές των λόφων με ανατολική κατεύθυνση, για να πέσουν απότομα στη θέα
του Θριλουά, όπου βρισκόταν η φουρκέτα που οδηγούσε πίσω στην ευθεία των πιτς.
Οι αγώνες, εδώ, ξεκίνησαν το 1925 και γρήγορα η πίστα αποδείχτηκε πολύ γρήγορη. Η μέση
ταχύτητα αγώνα του Νουβολάρι, εδώ, ξεπέρασε τα 148 χλμ./ώρα, όταν νίκησε στο Γκραν Πρι
της Γαλλικής Λέσχης Αυτοκινήτου το 1932 οδηγώντας μΊα ?λφα Ρομέο. Επτά χρόνια αργότερα,
παρά τις προσπάθειες του Λανγκ και του συναγωνιστή του στην ίδια ομάδα Φον Μπράουκιτς
(που είχε κερδίσει το 1938), τον αγώνα κέρδισε ο Χέρμαν Μίλερ της ?ουτο Γιούνιον με μέση
ταχύτητα αγώνα πάνω από 169 χλμ./ώρα.
Έχει γραφτεί ιστορία εδώ. Πόσο συχνά, για παράδειγμα, ακούει κανείς ότι τα δισκόφρενα
έκαναν τη θριαμβευτική τους είσοδο στους αγώνες αυτοκινήτου στο Λε Μαν, το 1953, όταν με
τη βοήθειά τους η Τζάγκιουαρ θριάμβευσε απένταντι σε θαυμάσιους αντιπάλους; Δεν είναι
αλήθεια, όμως: η πρώτη νίκη για τα δισκόφρενα κερδήθηκε ένα χρόνο νωρίτερα, εδώ, στη
Ρεμς.
Η Τζάγκιουαρ δεν αρνείται το μύθο, αλλά θα το κάνει αν πιεστεί να πει την αλήθεια, που
είναι ότι η φίρμα έτρεξε με μία εξελιγμένη C-Type εξοπλισμένη με δισκόφρενα, τη σεζόν του
1952. Είχαν κανονίσει να συμμετέχει ιδιωτικά με χορηγό τον Τόμι Γουίσντομ (έναν
αριστοκράτη σπόρτσμαν που οδηγούσε πολύ γρήγορα και είχε κάνει καλή δουλειά με την SS100
μεγαλώνοντας τη φήμη της Τζάγκιουαρ πριν από τον πόλεμο) και οδηγό τον Στέρλινγκ Μος. Το
αυτοκίνητο παρουσίασε πάρα πολλά προβλήματα (πάντως όχι μόνο σχετικά με τα φρένα) και
σχεδόν ποτέ δεν τερμάτισε σε αγώνα, με εξαίρεση τη νίκη στο 12ωρο αγώνα της Ρεμς.
Ο Μος, τώρα πλέον «σερ», ακόμα θυμάται τα προβλήματα των δίσκων της Ντάνλοπ (η Γκέρλινγκ
είχε εξελίξει τους δικούς της, νωρίτερα, για λογαριασμό της BRM) στη διάρκεια εκείνης της
σεζόν. Οι δαγκάνες κόλλαγαν, το σέρβο αστοχούσε και τα υγρά των φρένων συχνά έβραζαν.
Έφτανε στο σημείο φρεναρίσματος για μια στροφή χωρίς να ξέρει εάν θα μπορούσε να ελέγξει
την ταχύτητα του αυτοκινήτου πιο αποτελεσματικά από τους αντιπάλους του, για να κερδίσει
κάποια δευτερόλεπτα, ή αν τα φρένα θα τον πρόδιδαν τελείως. Μπορεί να τα χρειαζόταν μόνο
δυο φορές στο Γύρο της Ρεμς, αλλά αυτές τις δυο φορές θα έπρεπε να παίξουν τέλεια το ρόλο
τους.
Υπήρχε ακόμα ένα πρόβλημα στον αγώνα εκείνης της χρονιάς. Στο παρελθόν, είχαν συμβεί πάρα
πολλά ατυχήματα στο Γκε. Η κυρία που περιποιόταν τα λουλούδια της αυλής της, που έβλεπε
στο δρόμο από τον οποίο έρχονταν τα αυτοκίνητα, μου είπε πόσο συχνά ένα αυτοκίνητο
ανοιγόταν στη στροφή και έμπαινε μέσα στο κομμωτήριο που βρισκόταν στην εξωτερική κορυφή
της κλειστής δεξιάς στροφής. Έτσι, δημιουργήθηκε το 1952 μια παράκαμψη με μία ελαφρά
στροφή της ευθείας, λίγο πριν από το χωριό που οδηγούσε μέσα από μερικές πραγματικά
γρήγορες και προκλητικές στροφές στον Ν31, κοντά στο Μουιζόν, κάνοντας την ευθεία της
επιστροφής ακόμα πιο μακριά και γρήγορη. Ο Μος παραδέχτηκε ότι χρειάστηκε να
επιστρατεύσει όλο το κουράγιο του για να περάσει από την ανοιχτή δεξιά καμπή πριν το Γκε
χωρίς να σηκώσει το πόδι του από το γκάζι. Αλλά, ίσως, αυτό ήταν καλύτερη επιλογή από το
να επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει τα έτσι κι αλλιώς προβληματικά του φρένα.
Τουλάχιστον δεν του έλειψε η επινίκεια σαμπάνια, παρόλο που ο ίδιος δεν έπινε. Μέχρι να
αποσυρθεί από τη λαμπρή σταδιοδρομία του, μετά από ένα ανεξήγητο ατύχημα το 1961, ο Μος
απείχε από την κατανάλωση αλκοόλ. Αυτό ήταν κάτι που κανείς από τους κατοίκους της Ρεμς
και των γύρω περιοχών δεν θα μπορούσε να κάνει εύκολα. Αυτή η μικρή πόλη, που στο κέντρο
της βρίσκεται ένας από τους πιο χαρισματικούς καθεδρικούς ναούς της Ευρώπης, είναι το
κέντρο του εμπορίου της σαμπάνιας. Τα απέραντα αμπέλια, που εκτείνονται γύρω από αυτήν,
προσκαλούν τον επισκέπτη για ατέλειωτες περιηγήσεις και όταν κάποιος επιθυμήσει να πιει
κάτι, είναι βέβαιο ότι θα του προσφέρουν σαμπάνια. Δεν χρειάζεται να τη ζητήσει κάποιος
συγκεκριμένα. Οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και οπουδήποτε, από την πιο ταπεινή ταβέρνα
μέχρι το πιο πολυτελές ξενοδοχείο, θα του φέρουν το γνωστό γυαλιστερό ποτήρι με το
αφρίζον χρυσαφί υγρό. Είναι μια υπέροχη συνήθεια, που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσει
κανείς.
Επειδή η περιοχή είναι γνωστή σαν Καμπανία (από εκεί προέρχεται και η ονομασία του
Καμπανίτη Οίνου, κοινώς της σαμπάνιας), η λέσχη που διοργάνωνε όλους τους αγώνες λεγόταν
Λέσχη Αυτοκινήτου της Καμπανίας και το 1952, τα μέλη της σκέφτονταν ότι η πρόσφατα
αλλαγμένη διαδρομή αποτελούσε την τέλεια πίστα. Και πιθανόν, για μερικά χρόνια, να ήταν.
Ο 12ωρος αγώνας που ξεκινούσε μεσάνυχτα Σαββάτου και τέλειωνε Κυριακή μεσημέρι, αμέσως
μετά το θερινό ηλιοστάσιο, προσέλκυε όσους επιζούσαν από το Λε Μαν και ένα μεγάλο αριθμό
από εταιρείες, όπως η Μπρίστολ, που δεν σχεδίαζαν τη συστηματική τους εμπλοκή σε αγώνες,
αλλά που η πίστα της Ρεμς τις βοηθούσε να δείξουν την κλάση τους και να κερδίσουν ανάμεσα
σε ισάξιους αντιπάλους.
Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα. Καθώς τα αυτοκίνητα έστριβαν ανατολικά στον Ν31, το ξημέρωμα, ο
ανατέλλων ήλιος έμπαινε κατευθείαν στα μάτια των οδηγών. Η λύση που έδωσαν οι Γάλλοι ήταν
μοναδική στα χρονικά των αγώνων. Έχτισαν μια γέφυρα στην κορυφή του λόφου, που βρισκόταν
μετά τη στροφή του Μουιζόν, και κρεμούσαν από αυτήν τεράστιες βελούδινες κουρτίνες, έτσι
ώστε ο ήλιος να μην είναι ορατός από το δρόμο παρά μόνο όταν είχε ανέβει αρκετά στον
ορίζοντα, ώστε να μην τυφλώνει τους οδηγούς. Υπήρξε, στ? αλήθεια, ένας οικοδομικός
οργασμός τότε. Μέχρι μνημεία χτίστηκαν στη μνήμη μεγάλων οδηγών δίπλα στο νέο κτίριο των
κριτών, που χρονομετρούσαν τους οδηγούς, και την εξέδρα για τους δημοσιογράφους. Ακόμα
και αγνοώντας τη σαμπάνια, εκείνη ήταν μια χρυσή εποχή με μια ντουζίνα γαλλικά Γκραν Πρι
να πλαισιώνουν την κάθε σεζόν. Το 1953, την αίσθηση έκανε ο Χόθορν που ξεγλίστρησε πολύ
έξυπνα από τον Φάντζιο με τη Φεράρι του που, αν και αργότερη από τη Μαζεράτι του
Αργεντινού (και παρά την αναμφισβήτητη οδηγική υπεροχή του Φάντζιο), κατάφερε να
τερματίσει πρώτη με μια δραματική προσπέραση στην έξοδο της τελευταίας στροφής. Ήταν ο
πρώτος ?γγλος που κέρδιζε σε γαλλικό Γκραν Πρι μετά από 30 χρόνια. Το 1955, η Ρεμς ήταν η
πίστα την οποία επέλεξε η Μερτσέντες για την επιστροφή της στους αγώνες Γκραν Πρι, τα
εντυπωσιακά αεροδυναμικά αυτοκίνητα που με τα πεντατάχυτα κιβώτιά τους (τη στιγμή που
όλοι οι αντίπαλοι είχαν ταχύτητες) τέθηκαν από την αρχή του αγώνα επικεφαλής και ποτέ
κανείς δεν τα προσπέρασε μέχρι τον τερματισμό.
Οι άλλες εταιρείες προσπάθησαν να κατασκευάσουν αυτοκίνητα με χαμηλό συντελεστή
οπισθέλκουσας, για να εκμεταλλεύονται καλύτερα τις μεγάλες ευθείες. Οι Μαζεράτι,
Γκορντίνι και Κούπερ, όμως, γρήγορα ανακάλυψαν ότι το πρόβλημα ήταν πολύ πιο σύνθετα
αεροδυναμικό από όσο φαντάζονταν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα καμπύλα σχήματα των
αμαξωμάτων γίνονταν αιτία για την ανάπτυξη τόσο ισχυρών δυνάμεων ανύψωσης των μπροστινών
τροχών, που σχεδόν χανόταν η επαφή τους με το δρόμο, με αποτέλεσμα μια αστάθεια στις
υψηλές ταχύτητες που φόβιζε τους οδηγούς, οι οποίοι απέφευγαν να τη διατηρούν για μεγάλο
διάστημα. Έτσι, ήταν κρίμα η αποτυχία της (ξανα) αναβιωμένης Μπουγκάτι το 1956.
Πόσο μελαγχολικό και προφητικό ήταν εκείνο το αυτοκίνητο... Από τη στιγμή που όλα τα
αυτοκίνητα Φόρμουλα 1 άρχισαν να φτιάχνονται με τον ίδιο τρόπο, οι μέσες ταχύτητες
αυξήθηκαν σημαντικά. Αλλά είχε φτάσει πλέον η ώρα της δύσης της αίγλης της Ρεμς. Η λέσχη
είχε μπλέξει σε πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες, ο όχλος των αγώνων Φόρμουλα 1
απαιτούσε καλύτερα μέτρα ασφάλειας, που δεν μπορούσαν να εξασφαλιστούν σε δημόσιους
δρόμους, ενώ η λέσχη δεν είχε τη δύναμη να πείσει τις Aρχές να κλείσουν τους δρόμους.
Έτσι, το 1970 οι αγώνες στη Ρεμς είχαν πλέον σταματήσει.
Επισκέφτηκα αυτό το μέρος πάλι, το Μάιο. Είναι ακόμα γεμάτο νοσταλγικές αναμνήσεις. Η
κυκλοφορία των αυτοκινήτων γίνεται αισθητά πιο γρήγορα σε εκείνους τους δρόμους, που
κάποτε γίνονταν οι αγώνες, ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της διαδρομής του αγώνα. Μέσα
στην πόλη, προτεραιότητα έχουν πλέον οι αναφορές στην ιστορία και τη δόξα του καθεδρικού
ναού. Μου αρέσει ιδιαίτερα η ιστορία της χρήσης του στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σαν
στρατιωτικό νοσοκομείο. Ένας αξιωματικός των Γερμανών εισβολέων διέταξε το νοσοκομείο να
χρησιμοποιείται μόνο από Γερμανούς στρατιώτες, οι ?γγλοι και οι Γάλλοι τραυματίες είχαν
θέση μόνο στην πλατεία, μπροστά από την εκκλησία. Ο Γερμανός γιατρός που διηύθυνε το
νοσοκομείο αρνήθηκε με σθένος να τηρήσει την απαράδεκτη διαταγή. Από εκείνη τη στιγμή και
οι δυο αξιωματικοί έκαναν αυτό που όλοι περίμεναν από αυτούς και ο όρκος του Ιπποκράτη
τηρήθηκε στο ακέραιο.
Η διάθεση του επισκέπτη, που γνωρίζει, γίνεται πιο μελαγχολική στην παλιά πίστα των
αγώνων. Κάποιος είχε κρεμάσει ένα στεφάνι με λουλούδια σε έναν από τους πάγκους των πιτς,
προφανώς αφιερωμένα στη μνήμη κάποιου από τους λίγους οδηγούς που χάθηκαν εδώ. Τα παλιά
πιτς λιώνουν στον ήλιο, οι παλιές βαμμένες μεταλλικές διαφημιστικές πινακίδες, σήμερα,
δεν έχουν σχεδόν κανένα άλλο χρώμα εκτός από αυτό της σκουριάς, τα παράθυρα του κτιρίου
των κριτών κοιτάζουν τα άδεια λιβάδια και μόνο οι αναμνήσεις μάς θυμίζουν ότι όλοι οι
δρόμοι της δόξας δεν οδηγούν πουθενά αλλού παρά στον τάφο. Στη χρυσή εποχή, η
διοργανώτρια λέσχη ήταν τόσο φιλόδοξη που είχε βαφτίσει την πίστα με ένα νέο όνομα: η
«Διαρκής Πίστα της Μάρνης».
Κανενός πράγματος η διάρκεια δεν είναι μεγάλη. Και στους αγώνες, όπως και στη ζωή, ισχύει
η ρήση του Τόμας Κεμπί, 500 χρόνια πριν το πρώτο αυτοκίνητο τρέξει σε αυτούς τους
δρόμους: «Ο άνθρωπος προτείνει, αλλά ο Θεός απορρίπτει»._ LJKS